ضرورت حکومت و انواع آن از دیدگاه فیض کاشانی

فیض کاشانی به تبع دیگر حکمای اسلامی، انسان را محتاج به زندگی اجتماعی و تعاون و تمدن می‏داند و معتقد است که انسان به صورت فردی قادر به ادامه حیات نبوده و به تنهایی نمی‏تواند تدبیر امورات مختلف خود را متوّلی گردد. به عبارت دیگر، انسان بسیاری از حاجات خود را بدون معاونت و همکاری همنوعانش، نمی‏تواند بر طرف سازد. علاوه بر اینکه انسان برای برطرف ساختن نیازهای مادی خود ـ که فیض آنها را نیازهای «عارضه نفع عاجل و لذت زایل» می‏خواند ـ به زندگی اجتماعی نیازمند است، برای برطرف ساختن نیازهای معنوی خود نیز ـ که فیض از آنها به «ارتباط روحانی و اتحاد جانی» یاد می‏کند ـ به زندگی جمعی علاقه‏مند می‏باشد. آنچنان که فیض بیان داشته است، در حقیقت، کمال انسان نیز در همین زندگی اجتماعی نهفته است؛ چرا که به تعبیر او، کمال هر چیزی در ظهور خاصیت آن می‏باشد و چون انس طبیعی از خواص انسان است، پس کمال او نیز در اظهار این خاصیت با ابنای نوع خود است. و این خاصیت در انسان مبدأ نوعی محبت که به مقتضای تألیف و تمدن است که در نزد عقل و شرع، هر دو مستحسن است.